Klein verlies en tegelijkertijd flinke winst, een rare verkiezingsuitslag
Klein verlies en tegelijkertijd flinke winst, een rare verkiezingsuitslag
Nu de stofwolken van de verkiezingen op 15 maart zijn opgetrokken en maandag de uitslag definitief duidelijk is geworden, kunnen we gaan overzien wat de gevolgen zijn. Ook van de campagne in Venlo. Conclusie is dat de SP weliswaar in de Tweede Kamer een zetel heeft ingeleverd maar procentueel winst heeft geboekt en meer kiezers wist te winnen. Een klein verlies met een gouden randje?
Want als je kijkt naar de verkiezingen in 2012, toen de PvdA en VVD enorm wonnen en dat ten koste ging van alle andere partijen waaronder de SP, dan zie je dat er nu een evenwicht is ontstaan. De ene partij verloor (flink), de andere partij won (flink) en toch liggen de partijen redelijk dicht bijeen. Dat maakt het smeden van een coalitie niet makkelijk maar net zo zijn er meerdere opties voor een kabinet. Daarover straks meer.
De uitslag, een uitgebreide analyse
Campagneleider Alexander Vervoort: “In vergelijking met de verkiezingen van 
2012 verloren we nu slechts 2% maar zet die af tegen vorige uitslagen (2014 en 2015) van de SP dan zie je dat we juist winst hebben geboekt. Zeker in Venlo waar bijna 600 mensen meer dan vorige jaren op de SP stemden. Plus het feit dat we in bijna alle stembureaus de 2e partij werden (meestal achter PVV of CDA) en het verschil soms maar enkele stemmen en soms tientallen is met andere partijen op ruime afstand.”
“Dat belooft veel goeds voor maart 2018 wanneer er in Venlo en dan de rest van Nederland opnieuw verkiezingen zijn voor de gemeenteraad. Met de uitslag nu zouden we in Venlo flink winnen. Die trend houden we graag vast.”
Uitslagen
De uitslag van de verkiezingen voor de Tweede Kamer 2017 kun je hier bekijken, en specifiek wat Venlo stemde bekijk je hier.
| Partij | 2014 Gem.Raad | 2017 fictief |
|---|---|---|
| PVV | 0 | 8 |
| VVD | 8 | 8 |
| CDA | 8 (7) | 5 |
| SP | 4 | 5 |
| D66 | 2 | 4 |
| GL | 2 | 3 |
| 50+ | 0 | 2 |
| PvdA | 7 (6) | 2 |
| Denk | 0 | 1 |
| PvdD | 0 | 1 |
| VenLokaal | 4 (5) | ? |
| Lok.Democraten | 4 (5) | ? |
Getal tussen haakjes was de oorspronkelijke zetelverdeling, daarnaast de huidige door raadsleden die overstapten naar een andere partij.
Vervoort: "Op basis hiervan kun je veronderstellen dat er rek zit in wat we met een (goede) campagne kunnen bereiken!"
"Zeker als bepaalde partijen in maart 2018 niet mee doen (PVV, Dierenpartij, 50plus). De stemmen van Forum vDem. gaan vast naar hun rechtse evenknie VVD en CDA, net als de meeste PVV-stemmen (als die niet meedoen) plus de vraag of Denk gaat meedoen. Maar een 5e en misschien zelfs 6e zetel is dus zeker denkbaar voor de SP."
Sterker, in 2014 was de SP maar 80 stemmen verwijderd van die 5e raadszetel...
Over de SP-campagne kun je wel wat opmerken
Vervoort: “We gingen de verkiezingen in om de ongelijkheid aan te pakken, voor een eerlijke verdeling, voor een loonsverhoging, lagere huren, voor goede pensioenen en voor een ander zorgstelsel. Maar Nederland koos vooral voor het rechtse geluid, het geluid van de liberalen dat pal staat voor de lobby van het grootkapitaal en de banken (die ons land in 2008 juist in de crisis stortten!) en de oude economie van groei-groei-groei ten koste van alles en iedereen.”
“In die zin heeft onze campagne niet datgene opgeleverd wat we zelf hadden verwacht.”
Peilingen
“Maar, in december stond de SP nog laag in de peilingen (rond de 9 zetels) en als je dan ziet dat de SP in een paar maanden tijd een enorme opmars heeft bewerkstelligd en (virtuele) zetels won, dan is dat hoopgevend maar net zo hadden wij gehoopt dat er zetelwinst kon worden behaald en daarmee een centrumlinks kabinet snel en makkelijker gerealiseerd konden krijgen.”
Hoe het beter kon
Vervoort: “We moeten ook naar onszelf kijken wat wij beter hadden moeten doen. Aan onze boodschap lag het niet maar die hadden we beter moeten verpakken, meer naar voren moeten en kunnen brengen. 
Aan SP- lijsttrekker Emile Roemer lag het zeker niet want hij deed het fantastisch, hij maakte geen enkele fout in de debatten en kreeg het meeste vertrouwen.”
“Maar mogelijk waren we niet zichtbaar genoeg op andere fronten. We wisten dat het een felle campagne zou worden en dus gebruikte de SP felle kleuren om dat tot uitdrukking te brengen. Maar daarmee hebben we ons misschien minder goed zichtbaar gemaakt dan dat wij dachten want de mensen zijn (nog) niet gewend dat de SP met zulke felle kleuren geel, roze en groen campagne voert.”, stelt Vervoort.
Strategie de juiste?
“Ook onze posters met de diverse teksten de slogans waren wel raak maar de kiezer kon ze niet direct naar de SP herleiden.”
“Ook hebben we als partij mogelijk een inschattingsfout gemaakt dat we dachten dat iedereen Mark Rutte en zijn VVD beu was. Door als SP de VVD meteen uit te sluiten is dat aan ons blijven kleven en dat heeft mogelijk in de hoofden van de kiezers meegespeeld door te denken dat de SP zichzelf heeft buitengesloten terwijl veel andere partijen net zo in de campagne aangaven dat ze liever niet met de VVD in zee gaan.”
“Onze campagne zat hem vooral in een aantal speerpunten zoals de zorg terwijl de campagne over veel meer dan dat ging. Mogelijk dat de kiezers daarmee de SP als een ‘one issue’ partij gingen zien. Maar mogelijk ook niet gezien de winst van echte ‘one issue’ partijen als de PVV, FvD, Dierenpartij en 50plus.”
Overloop PvdA naar SP is een hardnekkige mythe
Vervoort: “Eén fabel willen we wel neutraliseren. Er wordt vaak gesteld dat de SP had moeten profiteren van het verlies van de PvdA en daarmee de linkse kiezer naar zich toe had moeten trekken. Maar laten we wel wezen, de PvdA is al heel lang geen linkse partij meer. Sterker, de groep kiezers van de PvdA bestaat merendeels uit mensen die net zo vlug CDA, VVD of D66 kiezen maar ook GroenLinks. In die zin maakte de SP weinig kans op de PvdA-stemmer.”
“Je ziet dat ook terug in de verschuivingen in het algemeen; partijen snoepen vooral zetels af van andere gelijkgestemde partijen, zowel op links, het midden als rechts.”
Het populisme won
Er werd na de verkiezingen gesteld dat het populisme had verloren maar als je het nauwer bekijkt dan heeft het populisme nog nooit zo flink gewonnen. Laten we even de populistische houding van VVD en CDA buiten beschouwing dan zie je dat kiezers op drift zijn geraakt richting bijvoorbeeld Piratenpartij, 50plus, Forum voor Democratie, Denk.
Met die laatste twee zie je, naast de winst van de PVV, dat extreemrechts of nationalistisch-rechts wel degelijk politieke invloed hebben en hebben vergroot. Dat is veel zorgwekkender dan ‘goed’ of ‘fout’ populisme, zoals de VVD stelt (pot verwijt de ketel).
De ruk naar rechts
Je ziet ook dat andere partijen zoals het CDA en D66 maar ook de PVV flink wonnen, waarmee Nederland opnieuw een stuk naar rechts is opgeschoven. Dat zie niet alleen terug in het aantal stemmers maar vooral in het gedrag en de houding van name VVD en CDA die het PVV-geluid kopieerden en zich daarmee probeerden te presenteren als de ‘fatsoenlijke variant op Wilders’, PVV-light dus. Kennelijk sprak dat kiezers aan. Benieuwd of VVD en CDA dat geluid vasthouden.
Maar ook links trok nieuwe kiezers
Ondanks het verlies van de PvdA, dat afgestraft werd voor haar coalitie met de VVD en het rampzalige bezuinigingsbeleid, zie je dat op links met name de Partij voor de Dieren maar vooral GroenLinks hun grootste zetelwinst ooit haalden. GL is met 500 stemmen verschil net iets groter dan de SP nu.
Nasleep van de verkiezingen
In de nieuwe Tweede Kamer gaan aardig wat verschuivingen plaatsvinden, zeker na het enorme verlies van de PvdA maar ook winst voor de kleinere partijen en nieuwkomers. De opkomst was hoog, 82% tegenover 72% in 2012, wat vooral goed is geweest voor de traditionele partijen.
Heel goed dat zoveel mensen zijn gaan stemmen maar daar staat ook tegenover dat daarmee de kiesdeler hoger werd waardoor bijvoorbeeld de SP bij de verdeling een zetel moest inleveren. Een positief aspect zorgde zo voor een zetelverlies. Daar staat tegenover dat de SP het vertrouwen kreeg van zo’n miljoen kiezers.
En dan nu een coalitie zien te smeden…
Een stabiel kabinet formeren zal geen gemakkelijke worden. De VVD verloor minder hard dan verwacht (mede dankzij de Turkijerel) maar verloor toch 8 zetels maar blijft de grootste partij en is als eerste aan zet om coalitiepartners te vinden.
Een snelle formatie zoals in 2012, toen PvdA en VVD na een felle campagne waarbij ze elkaar bestreden na de verkiezingen rap in elkaars armen vlogen, zit er niet in. En ook zoals daarvoor in 2010 toen VVD, CDA en PVV met elkaar gingen samenwerken, zit er niet in.
Opties met de PVV heeft elke partij uitgesloten en daarmee staat ze buitenspel. Net als dat winnaars als de Partij voor de Dieren, 50plus en het ultrarechtse Forum voor Democratie en Denk vooralsnog geen rol lijken te spelen in de formatie.
Vier of vijf partijen nodig?
De VVD zal moeten inleveren want partijen hebben aardig wat te eisen aangezien ze nodig zijn voor een stabiele coalitie. In die zin zullen partijen die elkaar ‘van nature’ goed weten te vinden eerder geneigd zijn om een coalitie te vormen, wil men niet te veel van hun programmapunten inleveren. Denk aan VVD en PVV maar ook met D66, PvdA en de christelijke partijen. Denk ook GL, SP, Dierenpartij en mogelijk PvdA.
Al heeft de PvdA na haar grootste verlies ooit (29 zetels!) aangegeven in de oppositie te gaan. Maar het blijft een bestuurderspartij van de oude stempel dus als ze gevraagd worden kan het ‘nee’ net zo makkelijk weer een ‘ja’ worden.
Over rechts of over links?
Het kan centrumrechts (VVD, CDA, D66, GL) of volledig rechts (VVD, CDA, D66, CU, SGP) maar het kan ook centrumlinks worden (CDA, PvdA, GL, SP, D66), opties met en zonder een van de winnende of verliezende partijen.
GroenLinks kan aansluiten maar dan is de vraag wat er overblijft van de mooie idealen die Jesse Klaver zijn kiezers voorhield. D66 lijkt als stopverf gebruikt te gaan worden omdat het zo’n flexibele partij is en heel graag op het pluche wil. De sleutel ligt in handen van het CDA, die partij is hoe dan ook voor elke coalitieoptie nodig en daarmee is de vraag hoeveel bereidheid het CDA toont.
Wat wil de SP?
De SP heeft aangegeven graag te willen regeren maar liefst in een zo progressief mogelijke coalitie zonder de VVD. GL zegt nu hetzelfde terwijl CDA liefst met de VVD wil. VVD wil liefst met CDA en D66. Echter zal er een 4e of zelfs 5e partij nodig zijn om zowel in de Tweede Kamer als in de Eerste Kamer een meerderheid te hebben. Het wordt daarmee flink puzzelen en compromissen sluiten. Afwachten dus, maar alle opties liggen open.
Ten slotte
Campagneleider Alexander Vervoort: “Ik wil alle SP-stemmers hartelijk danken voor het vertrouwen en al die mensen die zich hebben en gezet voor deze campagne. We stonden weken lang laag in de peilingen en dan nu hebben toch 14 zetels gekregen. Minder waarop we hadden gehoopt maar we kunnen trots zijn op de comeback die de SP heeft gemaakt.”
“Deze campagne is nu voorbij maar meteen is al de volgende campagne begonnen want we gaan direct weer aan de slag. Zo vindt op 25 maart de Venloop plaats en ook daar gaan wij onze kiezers bedanken maar vooral de wandelaars verwennen met een lekker kopje soep, zoals we dat elk jaar doen.”
“Laat dat dan ook het startsein zijn voor de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018.“
Bekijk ook:
- Omroep Venlo, 16-03-2017: PVV grootste partij in Venlo
- Omroep Venlo, 31-03-2017: Verkiezingsresultaten per stembureau te bekijken
- Wilt u de SP nog groter en sterker maken? doe mee, samen kunnen we veranderingen afdwingen, word lid van de SP.
