Venlo

Dinsdagavond zeven uur, in één van de gebouwen op het kazerneterrein ontmoet de SP-fractie Jos, teamleider binnen de afdeling handhaving en Arie en Maik, twee handhavers van de gemeente die ons vanavond zullen laten zien hoe het er aan toe gaat bij een controle op de huisvesting van de zogenaamde nieuwe gastarbeiders. Een keiharde confrontatie met de zogenaamde vrijheid van mensen en diensten in Europa.

De aanleiding is een discussie tussen SP-fractievoorzitter en burgemeester Bruls tijdens de begroting afgelopen maart waarin de SP waarschuwde voor de gevolgen van nieuwe migratiestromen uit vooral Oost-Europa en de manier waarop met deze mensen wordt omgegaan. De SP ziet veel misstanden in omringende gemeenten zoals Horst, en kreeg ook al signalen dat het er in Venlo net zo aan toe gaat. De burgemeester daagde de SP uit dan maar eens mee te gaan met de handhavers. Een uitdaging die we graag aangaan aangezien we van mening zijn dat volksvertegenwoordigers altijd met de poten in de klei moeten staan.

Na de eerste uitleg van Jos en enige vragen over de structuur van de afdeling hebben we al snel door dat Maik en Arie niet zomaar handhavers zijn. Het zijn mensen met bezieling, zij willen pro-actief bezig zijn met allerhande controles van huisvesting tot evenementen en alles wat daarom heen hangt. Dit zijn absoluut geen karikaturen van mensen die eigenlijk politieagent wilden worden of gefrustreerde ambtenaren die bij voorkeur graag bonnetjes uitschrijven. Dat algemene vooroordeel is binnen drie zinnen van beide heren definitief verdwenen.

Gewone woningen maar van buiten zie je niet wat er zich binnen af speelt.

In één van de bekende gele wagens van handhaving rijden we naar het centrum van Venlo. Op de vraag of wel eens andere politici meegaan met deze afdeling verschijnt een glimlach om de mond van de handhavers; “Toen we van jullie initiatief hoorden zeiden we tegen elkaar, eindelijk, eindelijk luistert er iemand van de politiek naar ons!” Een veelzeggend antwoord.

Bij enkele panden voeren de mannen de controle uit. Niet op de ‘binnen zonder kloppen’ manier maar netjes aanbellen, legitimatie laten zien en vertellen waarom de controle wordt gedaan, ook in het belang van de bewoners zelf. Geen 'overvalmethode' maar we voelen ons toch ongemakkelijk, als voyeurs die binnenvallen in andermans leven.
De kamertjes zijn ongeveer vier bij vier meter met vaak een stapel- of tweepersoonsbed in elke kamer. In deze panden - waar een normaal doorsnee gezin gebruik maakt van de totale oppervlakte - wonen in het eerste pand waarschijnlijk tien mensen. Waarschijnlijk omdat overal matrassen worden aangetroffen maar niet duidelijk is of die allemaal als slaapplek dienen. De documenten van de aanwezigen worden gecontroleerd. Het blijkt dat veel families hier wonen. In het pand zijn geen brandmelders aanwezig en de mensen lijken nauwelijks te beseffen dat dit een risico is.

Bovenkamer; stapelbed met op de vloer nog een matras, tv en tafel. De paspoorten worden gecontroleerd, deze waren in orde.

De volgende twee panden zijn gelukkig wel voorzien van brandmelders, hoewel in het laatste geval deze bij nader inzien niet werken. De mensen die hier wonen hebben een Griekse achtergrond maar spreken voornamelijk Russisch, een gevolg van één van de vele conflicten in het gebied van de Balkan, Griekenland en Turkije. De bewoners hebben zeer beperkte bezittingen in Nederland; sommige wonen hier enkele maanden, anderen wonen hier het gehele jaar. Handhavers Maik en Arie vragen ook naar de jonge kinderen die in het huis rondlopen. Je ziet aan hun gezichten de vraag die hen bezig houdt; zijn deze kinderen leerplichtig of niet? Uiteindelijk blijkt dat ze nog net niet leerplichtig zijn maar de bedenkingen blijven. De vraag of deze kinderen tijdig naar school zullen gaan blijft ongewis met ouders die elke paar maanden ergens anders wonen.

Ook hier worden legitimatie, huurovereenkomst en werkcontract gecontroleerd. Het kind is nog net niet leerplichtig.

De bewoners van de panden geven in ons gesprek aan dat zij aan huur ongeveer vijftig euro per persoon per week betalen. Per pand is dit in totaal ongeveer tweeduizend euro per maand. Het bijzondere is dat het uitzendbureau dat deze mensen naar Nederland haalt, hen ook voorziet van huisvesting. Daarmee verdient dit bedrijf dus dubbel aan deze mensen. De mensen die wij spreken geven echter aan dat deze werkgever echter prima voor ze zorgt. Maar als je dan hoort dat er na de normale kosten nog driehonderd euro per persoon overblijft dan vraag je jezelf af welke zegening de zogenaamde vrijheid van verkeer van personen in Europa oplevert?! “Mensenhandel is moeilijk te bewijzen maar wat wij geregeld tegenkomen riekt daar wel naar”, zeggen de handhavers hierover.

In deze bovenkamer hangt boven de bank/bed posters van een attractiepark in Kaatsheuvel. Kleren zijn opgestapeld op de kapstok, op de tv liggen woordenboeken Engels-Russisch en Russisch-Grieks.

De controle verliep over het algemeen in een uiterst vriendelijke sfeer. Wat blijft hangen is het feit dat de mensen in een zeer kleine ruimte leven met de hele familie. Dat bij de eerste zonnestralen diezelfde mensen dan graag op straat voor hun woning vertoeven, wordt door sommigen gezien als vervuiling van het straatbeeld. Voor deze mensen is het echter een bevrijding uit de bedompte en beschimmelde krappe woningen. De werkelijkheid is dat deze mensen worden uitgebuit door uitzendbureaus die aan hen verdienen door zowel hun werk en huur, maar ook de bedrijven die in zee gaan met deze uitzendbureaus treft blaam. Deze toestand gebeurt omdat de winstmarges belangrijker zijn geworden dan de menselijke maat.

In deze kelder hangen de bewoners als het koud is. In de kelder wordt gebarbecued! De handhavers vermoeden dat hier ook geslapen wordt.

De opmerking van een dame van begin vijftig in een woning zegt genoeg, “Kein arbeit, zu alt”. Afgeschreven door de vrije markt, maar ze prijst zich gelukkig omdat het uitzendbureau haar geen huur in rekening brengt, en ze daarom op de kleinkinderen kan passen. Kleinkinderen die “ergens in Blerick wonen, de ouders werken op de veiling. Als er werk is.”En als er dan geen werk is? “Dan moeten we wachten maar de huur hier moeten we blijven betalen.” Op de vraag of men dit oké vindt volgt het meest schrijnende antwoord: “Wat moeten we dan? In Griekenland heb ik een huis maar er is daar geen werk, dus kom ik hier werken en als hier geen werk is, trek ik verder want ik moet leven. De euro wordt duur betaald.”

Kleine woonkamer, twee oude stoelen, tv en een bed. Buiten hangt de was op de lijn, binnen struikel je over het kinderspeelgoed.

Op de terugweg wijzen de beide handhavers naar enkele dames die daar lopen. “Het tippelen steekt weer flink de kop op”, zeggen ze. Ze kennen de dames bij naam en toenaam en verwijzen naar ons eerdere werkbezoek aan de wijkagent van Venlo-oost. Kennelijk wordt onze website ook goed gelezen onder het ambtenarenapparaat. Het is een trieste aanblik; uitgemergelde (vaak jonge) vrouwen die proberen hun lichaam te verkopen voor de volgende shot heroïne. We waren getuige van een deal tussen een pooier, klant en hoteleigenaar. Even later loopt de pooier met ‘zijn werknemer’ ons breed glimlachend voorbij, op naar de klant in de hotelkamer. Meewarrend kijken we toe. “Dit is de dus de reinste mensenhandel en uitbuiterij maar wij staan met lege handen. We hebben de situatie in kaart maar kunnen weinig hieraan doen, zeker wanneer het hotel niet mee werkt en het meisje geen aangifte doet.”, zegt een handhaver met gefrustreerde ondertoon.

Nog zo'n kamer, ook hier meerdere bedden en een babybox; maar waar is de baby? Het antwoord blijft onduidelijk.

Terug op de kazerne blikken we terug, de mannen geven aan dat dit nog redelijke panden van een redelijke werkgever waren. We houden ons hart vast hoe het elders is gesteld! De vrijheid van sommige partijen staat gelijk aan moderne slavernij voor de nieuwe gastarbeiders. De stelling van de burgemeester dat het allemaal wel meevalt, is definitief onderuit gehaald. Probleem is dat de mensen in deze huizen komen om het allemaal net even beter te hebben voor hun kinderen. Dat aanpakken raakt hen gelijk hard in de beurs.

De conclusie van deze avond kan alleen maar zijn dat onze vrijheid en vrije markt enorme gevolgen heeft voor gastarbeiders die dan naar ons land komen. We verwijten deze mensen dat ze zich niet aanpassen, maar wie heeft er tijd voor de Nederlandse taal als men veertien uur per dag werkt en men vooral bezig is met het gevecht om te (over)leven? Hoe kan men zich dan verdiepen in onze cultuur?

In deze kamer van 5 bij 4 meter staan vier bedden en een bank. Er slapen dus minimaal vier mensen. Minimaal...

We hebben enorm respect gekregen voor de menselijke manier waarop Maik en Arie de controle uitvoeren. Niet als de bullebak maar iedere keer met een menselijk gezicht en met de nodige zorg. De discussie in de gemeenteraad mag dan gaan over cijfertjes en regeltjes, de werkelijkheid van de gastarbeider is dat we sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw niets hebben geleerd, en opnieuw dezelfde fouten gaan maken!
De politiek sluit haar ogen en wil niet zien welk onrecht de mensen wordt aangedaan. We zijn blijkbaar niet bereid om winstmarges in te leveren voor fatsoenlijke omstandigheden voor mensen die het werk doen waar wij blijkbaar niet aan willen. In ons achterhoofd blijft de zin van de dame van begin vijftig hangen; “Kein arbeit, zu alt…” De neoliberale Europese droom wordt dus na je vijftigste en op zoek naar ongeschoolde arbeid een nachtmerrie. En dan willen partijen de AOW-leeftijd opschroeven naar 67 jaar terwijl mensen boven de 50 nu al nauwelijks aan de bak komen? Kortzichtige politiek.

Het is ons duidelijk dat er een groot huisvestigingprobleem is. Niet alleen voor studenten, starters, jongeren, eenoudergezinnen maar ook voor de nieuwe gastarbeiders uit vooral Oost- en Zuidoost-Europa. De SP wenst niet weg te kijken of de ogen te sluiten maar deze zaken aan te pakken. De eerste te nemen hobbel is dat ook de andere partijen dit probleem erkennen en meedenken aan oplossingen. De SP heeft deze oplossingen en wil ze graag delen.
Alleen door een goede woningvoorraad, sociale huisvesting en vroege integratie voor mensen die hier willen blijven kunnen de problemen uit het verleden, waarmee we nog steeds opgescheept zitten, echt worden voorkomen. Geen softe behandeling, geen snoeiharde aanpak, geen nonsens retorica maar een werkelijk doordachte, realistische en menselijke lange termijn visie!