Venlo

Gisteren heeft de Tweede Kamer beslist dat Arcen&Velden wordt heringedeeld bij Venlo. Daarmee is het lot nog niet definitief beslist want ook de Eerste Kamer moet er nog haar akkoord over geven maar dat zal niet meer dan een formaliteit zijn. Hoe dan ook een teleurstellend resultaat want aan de inwoners is feitelijk niets gevraagd. Een ordinaire van bovenaf opgelegde herindeling hebben we blijkbaar maar te slikken.

Over de herindeling van Venlo en Arcen&Velden werd afgelopen donderdag gedebatteerd. Gistermiddag werd het herindelingsvoorstel in stemming gebracht in de Tweede Kamer. Voor de van bovenaf opgelegde herindeling stemden: PvdA, CDA, GroenLinks, VVD, D66, PvdD, CU en SGP. Enkel SP, PVV en TON hadden wel oren naar de bevolking en stemden tegen de herindeling maar kregen daarmee geen meerderheid.

De SP is tegen van bovenaf opgelegde, opgedrongen herindelingen. Herindelen is een ingrijpende bestuurlijke maatregel dat veel mensen treft, emotioneel maar ook nieuwe onzekerheden met zich mee brengt over de toekomst in de nieuwe gemeenten; bepaalde zaken worden herschikt of verdwijnen. Herindelen moet dan ook goed overwogen worden, behoort van onderaf te komen, gesteund door de bevolking. Dat is met de herindeling bij Arcen&Velden niet het geval geweest.

Terug in de tijd, waarom nu deze herindeling?
Gemeenten werden in 2007 opgedragen om een bestuurstoets in te vullen en daaruit werd door de provincie geconcludeerd hoe het financieel en bestuurlijk voor staat, hoe krachtig een gemeente is. Zulke toetsen zijn niet ongewoon maar nu werd de conclusie achteraf gebruikt om de toekomstige zelfstandigheid te bekijken. Gemeenten werden begin 2008 door gedeputeerde Driessen (CDA) een zak met geld voorgehouden, die men vervolgens na toehappen niet kreeg.
Het herindelingsproces werd door enkele heren in een wegrestaurant bekokstoofd, men mocht het geen herindeling meer noemen maar een "fusie" en (bijna) iedereen trapte er in. Zodoende werd de bevolking van Arcen&Velden een loer gedraaid, grotendeels buitenspel gezet en kreeg ze geen inspraakmogelijkheid; de drie informatieavonden waren enkel om de paden te effenen en vragen te stellen waarop geen antwoordverplichting zat. Een van de drie avonden was enkel bedoeld voor ondernemers. Je mag concluderen dat de burger niets is gevraagd, er niet serieus is omgegaan met de bedenkingen van de inwoners en ze kregen geen keuzemogelijkheid voorgelegd. Als er al een herindeling moest plaatsvinden dan met Horst (met name een wens van de inwoners uit Lomm en Arcen), tegen hun wil is snel gekozen voor het rijker geachte Venlo. De burger had ook hierin helemaal niets te zeggen.

Redenen genoeg voor de SP om daarop actie te ondernemen. Met een enquête gingen we in Arcen, Lomm en Velden langs de deur want als de gemeenten verzaken om naar haar inwoners te horen dan doet de SP dat zelf wel! Het resultaat hiervan is duidelijk: bewoners zijn tegen herindeling en de angst is groot dat veel zaken duurder worden (gemeentelijke belastingen, WOZ, etc). Het resultaat werd echter door de "import" van Velden in het negatieve getrokken.

Gesterkt door de inbreng van de bezorgde burgers ging het SP-protest verder in de Tweede Kamer.
Afgelopen donderdag was het debat waarin alleen SP-Tweede Kamerlid Ronald van Raak duidelijk de vinger op de zere plek legde, zelfs het CDA was het daarin op bepaalde delen met ons eens maar stemde gisteren toch voor de herindeling.
Behoorlijk schofterig was de opstelling van de VVD die in het debat de gemeente Beesel "de grootste verliezer" noemde. De VVD is van mening dat Beesel/Reuver nu ingesloten door Roermond en Venlo op termijn te klein is en zal moeten gaan kiezen voor een van de twee buurjongens. Ook een opdeling was voor de VVD bespreekbaar waarin Reuver bij Venlo en Beesel bij Roermond zou moeten komen. Opnieuw een signaal dat we moeten oppassen voor zulke partijen die wensen te beslissen over de ruggen van de inwoners en net doen alsof ze met monopolie bezig zijn!

Er werd gisteren gestemd over 5 herindelingsvoorstellen, de SP stemde voor 2 van onderop gekomen en door de burgers gesteunde voorstellen en stemde tegen drie van bovenaf opgelegde en gearrangeerde schijnhuwelijken, waaronder die tussen Venlo en Arcen&Velden.

Hieronder (een deel van) de tekst zoals door SP-Tweede Kamerlid Ronald van Raak afgelopen donderdag uitgesproken tijdens het debat over de herindelingen:

Mensen in Meijel zitten helemaal niet te wachten op herindeling. Evenmin als mensen in Helden, Kessel of Maasbree. Niet in Arcen en Velden. Ook niet in Horst aan de Maas, Meerlo-Wanssum of Sevenum. Er waren maar een paar mensen in Limburg die deze herindelingen wilden. En die zaten allemaal in de provincie.
Venlo als centrumgemeente, met 100.000 inwoners. Daaromheen drie nieuwe gemeenten met 40.000 inwoners, Peel en Maas, Horst aan de Maas en Venray. Een bestuurlijk meesterplan voor Noord-Limburg. Een plan van bestuurders, niet van de bewoners. Er is geen wet die zegt dat gemeenten 40.000 inwoners moeten hebben. Geen onderzoek dat zegt dat 40.000 beter is dan 10.000, of 20.000, of 80.000. Ik vraag de minister waar dit meesterplan vandaan komt? Wie heeft daar voordeel bij? Hoe is dit plan er bij de gemeenten doorgedrukt?

Is groot altijd beter?
Veel bestuurders denken van wel. In het onderwijs, de zorg, de arbeidsbemiddeling. Liberale politici geloofden dat grote organisaties jongeren beter kunnen opleiden, zieken beter kunnen genezen en werklozen beter aan het werk kunnen helpen. Maar grootschalig is niet efficiënter en ook niet goedkoper.

Herindelingen zouden geld opleveren.
De minister kondigt al vol verwachting aan dat de nieuwe gemeenten worden gekort op het gemeentefonds! Maar herindelingen duren lang, gooien gemeenten op hun kop en kosten juist geld. Waarom besluit de minister nu al te bezuinigen, waarom ziet zij niet dat nieuwe gemeenten juist nieuwe investeringen nodig hebben?

Grote gemeenten zijn handig voor de bedrijven.
Overal waar ik kom drukken belangenverenigingen mij op het hart dat grote gemeenten het bedrijfsleven op de kaart zet. Hoe groter hoe beter! Maar als ik daadwerkelijk lokale ondernemers spreek, dan valt dat allemaal reuze mee. Dan blijkt het in die kleine gemeente prima ondernemen.
Is de minister ook opgevallen dat de grote ondernemersverenigingen een ander geluid laten horen dat de meeste kleine ondernemers?

Slecht zijn herindelingen voor de het vertrouwen van mensen bij de gemeente.
De gemeente is in de buurt, en niet tien dorpen verderop. Herindelingen zijn ook slecht voor de betrokkenheid van mensen bij de politiek. De lokale democratie verdwijnt letterlijk uit beeld. Mensen voelen zich minder geroepen om raadslid te worden. Of haken af omdat de lokale politiek te weinig gaat over lokale aangelegenheden. Deelt de minister mijn vrees dat als de lokale democratie niet meer in de kernen is georganiseerd, de kern uit de lokale democratie verdwijnt?

Wat we hier vandaag zien gebeuren is de paradox van de lokale democratie. Het bestuur moet zo dicht mogelijk bij de mensen worden georganiseerd. De afgelopen jaren zijn steeds meer taken bij de gemeenten gelegd, denk bijvoorbeeld aan de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO. thuiszorg). Kleine gemeenten hebben steeds meer moeite om al die nieuwe taken uit te voeren. Daarom maken we grotere gemeenten, die echter verder van de mensen af staan. We willen zaken meer lokaal organiseren, maar daarvoor zijn grotere gemeenten nodig. Waardoor het bestuur niet dichter, maar juist verder van de mensen komt te staan.

Maar waarom hebben kleine gemeenten moeite met deze nieuwe taken? Zijn problemen in kleine gemeenten groter? Meestal niet. Zijn ambtenaren in kleine gemeenten dommer? Meestal niet. Wat is dan wel het probleem? Geld. De gemeenten kregen nieuwe taken, maar niet al het geld ging mee. Dat bleef in Den Haag. Wat zo mooi 'decentralisatie' wordt genoemd blijkt maar al te vaak een ordinaire bezuiniging. Het past ook mooi in het plaatje. Marktwerking, verzelfstandiging en decentralisatie. De regering verkoopt diensten, zoals de energie, verzelfstandigd diensten, zoals het openbaar vervoer, of laat de uitvoering over aan de gemeenten, zoals de WMO. Die mogen de problemen oplossen, voor minder geld.
Deelt de minister de opvatting van de SP dat veel herindelingen niet het gevolg zijn van het falen van gemeenten, maar van het opleggen van nieuwe taken?

Provincies lijken soms dokters met maar één medicijn: herindeling. Terwijl problemen ook op een andere manier kunnen worden opgelost. Meer geld voor het uitvoeren van taken. Meer samenwerking tussen gemeenten. Soms kunnen taken worden uitgevoerd door een buurgemeente. Of zelfs door de provincie. De staatssecretaris zegt in haar brief van 3 april terecht dat gemeenten maatoplossingen moeten kunnen bieden. Moeten kunnen inspelen op specifieke lokale opgaven en omstandigheden.
Waarom wordt dan altijd gekozen voor dezelfde oplossing: herindeling? En waarom wordt die herindeling zo vaak van bovenaf door de provincies opgelegd?

Wanneer is sprake van voldoende draagvlak voor een herindeling?
Als wij dat willen? Als de provincie dat wil? Als de gemeenteraad dat wil? Een herindeling is geen besluit over een weg meer of minder, een aantal huizen hier of daar. Een herindeling raakt het hart van de gemeenschap. Een herindeling is misschien wel de meest ingrijpende gebeurtenis in de gemeentelijke democratie. De lokale democratie wordt opgeheven, en gaat op in een groter geheel. Daar moet de bevolking mee instemmen. De SP zegt dat er alleen draagvlak is voor een herindeling als de bevolking dat wil.

Tot nu toe is het de verantwoordelijkheid van de gemeente om de bevolking te raadplegen. Dat is een rommeltje . Soms wordt een enquête gehouden, soms blijft het bij een inspraakavond. Soms legt een gemeenteraad zich neer bij de wens van de bevolking, soms trekt een gemeenteraad zich daar niets van aan. De SP wil dat voortaan altijd een volksraadpleging wordt gehouden. Een referendum over de herindeling. Dat beslissend is voor de herindeling. Daarover dien ik het voorstel in; dat gemeenten voorstellen voor herindeling in een referendum moeten voorleggen aan de bevolking.

Steun van de bevolking is voor de SP het belangrijkste criterium voor een gemeentelijke herindeling. Lokale bestuurders moeten hun bevolking kunnen overtuigen. Als zij geen overtuigend verhaal hebben, is er ook geen reden om een gemeente op te heffen. De regering noemt zes criteria om een herindeling te beoordelen: draagvlak, bestuurskracht, duurzaamheid, interne samenhang, regionale samenhang en ruimtebehoefte. Ik zal heel simpel de herindelingen langslopen en bezien of zij aan de eigen criteria van de staatssecretaris voldoen.

Ik sprak al over het meesterplan van de provincie Limburg. Arcen en Velden gaan Venlo versterken, dat daarmee 100.000 inwoners krijgt.
Hoe staat het met de vruchtbaarheid in Venlo? Waarom heeft Venlo hiervoor de mensen in Arcen en Velden nodig?

De stad Venlo kan op dit moment haar taak als centrumgemeente onvoldoende waarmaken, zo hebben wij begrepen. En zo bleek ook uit een recente bestuurskrachtmeting. In 2001 zijn Tegelen, Steyl en Belfeld aan Venlo toegevoegd. Nu moet dat gebeuren met Arcen, Lomm en Velden. Maar wat levert dat nu op?
Wordt het bestuur in Venlo beter van het toevoegen van al deze dorpen?

Wat betreft interne samenhang kun je stellen dat Arcen en Velden net als Venlo over de Maas liggen. Maar Venlo is al bijna zeventig jaar geleden de Maas overgestoken, toen Blerick werd samengevoegd.
Waarom hebben Arcen en Velden gekozen voor aansluiting bij de stad Venlo en niet voor verdere samenwerking met het landelijke Horst aan de Maas?

Wat betreft de regionale samenhang hebben we te maken met de gemeente Beesel, die buiten het meesterplan voor Noord-Limburg blijft. Beesel viel ook buiten de herindelingen in Midden-Limburg. Beesel lijkt gezond en een goed voorbeeld dat herindelingen niet altijd nodig zijn.
Waarom lukt Beesel wel, wat in andere gemeenten niet zouden kunnen?

Verder heeft de SP samen met CDA, PvdA en VVD een wijzigingsvoorstel ingediend voor een grenscorrectie tussen de gemeente Bergen en de nieuwe gemeente Venlo. Op deze manier hopen wij te voldoen aan een verzoek zoals dat door betrokken gemeenten is gedaan.

Het meesterplan van Limburg-Noord.
Het zit me allemaal niet lekker. In de toelichting bij deze herindeling staat de opmerking dat de provincie Limburg de gemeenten in Noord-Limburg de opdracht heeft gegeven om met voorstellen te komen die van onderop tot stand zijn gekomen. Dat lijkt me heel knap. Van bovenaf opleggen dat iets van onderaf moet gebeuren. Dat kan natuurlijk niet. Maar is toch gebeurt. De wegen van de Limburgse provinciepolitiek zijn soms ondoorgrondelijk.

Het voorstel van onder andere de SP voor een grenscorrectie met Wellerlooi (gemeente Bergen) is gisteren unaniem door de Kamer aangenomen. Hierdoor komt een stukje grond bij Arcen zodat de daar gelegen camping over de huidige gemeentegrens kan uitbreiden en daardoor onder een en dezelfde gemeente valt.

Update 7-7-2009: Vandaag heeft ook de Eerste Kamer ingestemd met het herindelingvoorstel. Het wetsvoorstel werd zonder stemming en zonder verdere beraadslaging aangenomen. De SP heeft een stemverklaring afgegeven waarin ze zegt dat wanneer er wel gestemd zou zijn, ze tegen het voorstel gestemd zou hebben. Dit betekent dat per 1 januari 2010 definitief Arcen en Velden bij Venlo gevoegd worden waardoor er op 18 november aanstaande nieuwe gemeenteraadsverkiezingen zijn.

15-04-2008: SP start eigen enquête over herindeling Arcen, Lomm & Velden