Venlo

Vanavond wordt er opnieuw gesproken over de toekomst van de Bergstraat in Venlo. Deze bijzondere straat ligt al enige tijd onder vuur vanwege de sloopwoede van dit gemeentebestuur dat graag een prachtwijk wil ontwikkelen binnen het centrum. Een plan dat stoelt op wel heel veel zelfvertrouwen van dit college maar verder weinig blijkt geeft van daadkracht, inlevingsvermogen en de achtergrond van deze mooie karakteristieke straat.

De Bergstraat met uitkijk op de Helschriksel.

Stadshistorica Mariet Verberkt schreef deze week onderstaande brief aan de raadscommissie Woonomgeving die vandaag vergadert over de Bergstraat en Q4.

Geachte dames en heren,

Omdat ik niet in de gelegenheid ben om als inspreekster bij de commissievergadering aanwezig te zijn, breng ik hiermee enkele punten onder uw aandacht die betrekking hebben op het agendapunt Bergstraat.

Verloedering wijk Q4
Bij elke bijeenkomst en publicatie over het stedenbouwkundig plan Q4 wordt gesproken over de verloederde wijk. Als de veroorzakers van de verloedering worden de drugsdealers aangemerkt. Niet helemaal onterecht. Maar wie waren de gangmakers van de neergang van de wijk? Dat waren de eigenaren van de panden die hun huizenbezit voor veel geld verkochten aan de drugsjongens. Thans zijn de panden met kostbaar gemeenschapsgeld teruggekocht. "Amerikaanse" toestanden zo te zeggen.

Sloopstad
De woningstichting Venlo-Blerick blaast herhaaldelijk de loftrompet over eigen inspanningen voor behoud van historisch erfgoed en voert dan telkens de bekende pronkstukken ten tonele: Rijks HBS, Domani en slachthuis. Het is nodig om ook de bouwwerken die afgelopen dertig jaar in Venlo werden gesloopt "waarvan een aantal het eigendom waren van de woningstichting" onder aandacht te brengen.
Gesloopt zijn onder andere: Het Retraitehuis, Tivoli, Maashotel Arcen, Sportfondsenbad, Concertgebouw De Prins, de Knoepert, het ziekenhuis, huishoudschool St. Anna, de Brandweerkazerne, de Gereformeerde kerk, Kantongerecht, Badhuis, Broederscholen. Bouwwerken van landelijk gerenommeerde architecten. Geen van die bouwwerken stond onder monumentenbescherming. Een grote misser in Venlo! Thans zijn de naoorlogse scholencomplexen aan de grote sloop overgeleverd.

Het Bondsgebouw wacht op de voltrekking van het eindvonnis. Wie weet stort het net als Tivoli van ellende in elkaar. Met de Bergstraat staat of valt het karakter van de oude binnenstadsstraat.

Verder zijn alle arbeiderswoningen die vanaf de invoering van de woningwet in 1901 werden gebouwd uit het stadsbeeld verdwenen. Complete straten, gebouwd en beheerd door woningverenigingen als Blariacum (spoorwegen), Onze Woning (werkliedenvereniging), Excelsior (militairen), "Samenwerking" (SDAP), bedrijfswoningen van Pope en Nedinsco en van de gemeentelijke woningstichting, zijn van de Venlose kaart verdwenen. Net als de verenigingen zelf, waarvan een aantal is opgegaan in die ene woningstichting Venlo-Blerick.
Verdwenen is de oude bebouwing van de Leutherberg, Nolensstraat, Veldenseweg, Verbindingsstraat, Zoutmeterstraat, Schutroestraat, Van Postelstraat, Pastoor Gadiotstraat, Zand Arabiëweg, een aantal straten in Venlo Zuid. Twee flats van de Klokkegietersstraat wachten nog op hun neergang. In veel oude steden tref je juist investeringen in behoud van de historische woningvoorraad, zo niet in sloopstad Venlo.

Visie, politieke wil, krachtige leiding en sturing
De gemeente vraagt om vertrouwen. Dat is (te) veel gevraagd. In de praktijk is het gemeentebestuur meer volger dan leider in het proces van stadsvernieuwing.
Misschien is het goed om eens terug te kijken naar de aanpak in een eerdere planontwikkeling in de Venlose geschiedenis.

Honderd jaar geleden werd het terrein van de voormalige kazerne op de schop genomen. Het gebied tussen Parade en Hamburgersingel (Deken van Oppensingel) en tussen de Keulse Poort en de Goltziussingel, in de volksmond de "piottewei" genoemd, kwam vrij voor aanleg van een nieuwe stadswijk. Het zou een speciale wijk worden, de nu bekende "Rosariumwijk".
Er werd een zeer modern plan ontwikkeld dat - ondanks de oorlogsverwoestingen - zijn oude glorie niet heeft verloren, integendeel. De wijk blijft sterk in trek.

Bijzondere elementen bij de planontwikkeling waren:
- De vooruitstrevende visie op samenleving en stadsontwikkeling en de sterke politieke wil van een deel van het gemeentebestuur, vooral van burgemeester H.B.J. van Rijn. Deze ideële houding vormde de basis en bleef centraal in de planontwikkeling. Gespecialiseerde deskundigen werden van buiten Venlo aangetrokken ter advisering of in dienst genomen.
- Kernpunt van het nieuwe plan was het behoud van de bestaande monumentale gebouwen (Minderbroederskerk en Arsenaal) en van bestaande elementen zoals de paardendrinkplaats (huidige vijver). Ook de oude huizen in Lohofstraat, Minderbroederstraat en Picardie zouden behouden blijven. Voorbeeld is de Lohofstraat waar naast de bestaande bebouwing de nieuwe brandweerkazerne en het politiebureau kwamen.
- Geheel nieuw voor die tijd was dat het plan gestoeld was op wetenschappelijk onderzoek naar bevolkingsgroei, (beroeps) samenstelling, verkeerstromen etc. Op basis van deze gegevens werden de functies van de wijk vastgesteld, waarin naast woningen, gemeenschapsvoorzieningen werden gerealiseerd zoals scholen, overheidsgebouwen en cultuurvoorzieningen.
- Er werd optimaal gebruik gemaakt van de gemeentelijke beleidsinstrumenten en van de nieuwe wettelijke faciliteiten (subsidie) van de Woningwet.
- Het plan leverde werkgelegenheid. Tientallen architecten en aannemers, bijna allen afkomstig uit Venlo, kregen bouwopdrachten. Aan de vormgeving van de huizen en gebouwen en materialen werden hoge kwaliteitseisen gesteld en beoordeeld door een speciaal voor dit plan ingestelde arbitragecommissie.

Voor een uitvoeriger kennismaking met voornoemd plan verwijs ik u naar mijn studie waarvan een neerslag is verschenen in het in 2005 door het gemeentearchief uitgegeven boek: "Een speciale wijk" Geschiedenis van het Rosarium in Venlo.
Met betrekking tot de huidige stedenbouwkundige ontwikkelingen in Venlo is het naslaan van de hoofdstukken over het cultuurhistorische en politieke klimaat in Venlo (hoofdstuk 2), de beleidsinstrumenten van de gemeente (3) en de ontwikkeling van het plangebied (4) misschien een aanrader.

Met dank voor het lezen en veel succes gewenst.
Mariet Verberkt

Het pleidooi van Mariet krijgt veel bijval van betrokken Venlonaren, bewoners van de Bergstraat, kunstenaars, creatieve geesten en inwoners in het gebied Q4. Binnen de politiek is vooralsnog alleen de SP duidelijk hierover, wij steunen Mariets pleidooi van harte.

Eerder vonden we elkaar bij het voorkomen van sloop van het sociaal-historisch belangrijke Bondsgebouw en het Nedinsco-complex, dat industrieel erfgoed zou moeten worden. De SP maakte zich sterk om deze gebouwen op de monumentenlijst te zetten maar dit werd door de gemeente afgewezen.

De huidige politieke koers getuigt van weinig historisch inzicht, onkunde en korte termijn denken, buiten het eerder al bekende gebrek aan visie. Ontzettend zonde.
Mariet en de SP hopen dat de raadscommissie nu wel tot inzicht en inkeer komt.

10-09-2008: Venlo zit op "verkeerd spoor"
25-09-2008: Menukaart: Q4, Klavertje4, stadspaleis, voetbalveld, gekissebis. Een avondje raad, maar niet van harte.